Kayak Ayakkabısı (Alp Disiplini) Nasıl Seçilir?
Kayak malzemeleri seçiminde kuşkusuz en çok dikkat edilmesi gereken malzeme kayak ayakkabısıdır. Kayak düzeyinize ve ayağınıza uygun bir ayakkabı seçiminin önemini ne kadar çok vurgulasak azdır. Ayağınıza uygun bir ayakkabı, vücudunuzdan kayaklara enerjini iletişiminizi verimli ve rahat bir şekilde gerçekleştirecek, performansınızı artıracaktır. Ayakkabı seçimi için en güzel yol kendinizi ayakkabı seçimi konusunda bilgilendirmek ve eğitilmiş personeli bulunan itibarlı bir kayak mağazasına uğramaktır. Ülkemizde bu konuda eğitilmiş personeli bulunan kayak mağazası bulmak oldukça güçtür. Bu yüzden konuyla ilgili sizin bildikleriniz daha fazla önem kazanmaktadır.
Kayak Düzeyiniz
Ayakkabı seçiminize öncelikle kayak düzeyinizi belirleyerek başlayın. Bunun için aşağıdaki kategorileri inceleyebilirsiniz. Bir satış yetkilisi ile görüşüyorsanız kayak düzeyinizi doğru tarif edin, az veya çok tarif etmeyin. Yeni başlayan, orta düzey ve ileri düzey/yarışçılar için değişik kayak ayakkabıları vardır.
Yeni Başlayan (Tip I): Düşük eğimli pistlerde yavaş kaymayı tercih eden kayakçılar. Tip 1 kayakçıların ayakkabıları esnek, rahat ve daha hoşgörülüdür.
Orta Düzey (Tip II): Temel kayak yeteneklerine sahip, ileri düzey (siyah) pistler dışında bir çok arazi ve kar koşullarında oldukça kontrollü olan ve tam kontrollü olma yolunda gelişmekte olan kayakçılar. Tip 2 kayakçılar; yüksek hız, carving dönüşler, bombeli pistler ve daha zor arazi koşullarında başarılı olabilmek için daha fazla tepki veren ayakkabılara ihtiyaç duyarlar.
İleri düzey (Tip III): Buzlu, dik, bol kar, parçalı ve benzeri her tür koşulda, ileri düzey (siyah) pistlerde, ve yüksek hızlarda kontrollü kayabilen kayakçılar ve yarışçılar. Tip 3 kayakçıların ayakkabıları bütün ayakkabılar içerisinde duyarlılığı, hassasiyeti, tepki ve kontrolü en yüksek olan ayakkabılardır. Genel amaçlı dağın her yerinde kaymak için rahatsız edecek kadar sert olabilirler.
Kayak Ayakkabısı Çeşitleri
Temelde 3 çeşit kayak ayakkabısı vardır:
En yaygın olanı önden girişli ayakkabılardır. Geleneksel ayakkabılar ve botlar gibi önden açılırlar fakat klipsleri vardır. Her seviyede kayakçı için değişik stillerde yapılmışlardır. Orta ve ileri düzey kayakçıların ayakkabıları genellikle bu çeşittir. Ortadan girişli ayakkabılar kolay giriş, çıkış ve yürüme için hem ön hem de arkadan açılırlar. Arkadan girişli ayakkabılar arkadan açılırlar, rahatlık ve kullanım kolaylığı için tasarlanmışlardır. Kayak endüstrisi önden girişli ayakkabıların ayağa uyumu ve rahatını geliştirdiği için arkadan girişli ayakkabılara eskisi kadar sık rastlanmamaktadır.
Kayak Ayakkabısını Oluşturan Elemanlar
Kayak ayakkabısı dış ve iç ayakkabıdan oluşur. Birlikte çalışarak destek ve yastık görevini yerine getirirler. Dış ayakkabı (kabuk): Kullanım amacına göre sert plastik kabuk değişik düzeylerde destek sunar. Daha yumuşak plastikler kolay bükülür ve daha hoş görülüdür, bunun yanında sert plastikler daha katıdır fakat ayakkabılara daha fazla duyarlılık ve hassasiyet verir. Ayakkabı ne kadar katı ve bükülmez ise kayağınızın iç kenarına o kadar kuvvet aktarabilirsiniz. Yumuşak dış ayakkabılar kolayca bükülebilirler fakat kayakçıyı düzgün duruş pozisyonunda tutabilecek kadar sağlamdırlar. Temelde rahat ve hoşgörülü bir kayış için tasarlanmışlardır. Orta sertlikteki dış ayakkabılar her tür arazi için tasarlanmıştır. Rahat ve hoşgörülü, fakat yumuşak ayakkabılardan daha serttir. Yeni başlayanlar ve bombe kayakçıları arasında popülerdir. Sert dış ayakkabılar yarış dış ayakkabılarının performans avantajına sahiptir fakat biraz daha hoşgörülüdür. Agresif ve orta düzey kayakçılar bu stili tercih ederler. Çok sert ayakkabılar yarışçılar ve diğer çok ileri düzey kayakçılar için kenar tutuş ve dönüş hassasiyetini en iyi şekilde sağlamak için tasarlanmıştır.
İç ayakkabı:
İç ayakkabı yumuşak köpükten yapılmıştır ve dış ayakkabıdan ayrılabilir. Ayak ısısını ve nem dengesini ayarlamaya yardımcı olur. Kısa bir kullanımdan sonra ayağa göre şekil alır.
Ayakkabı Numaraları
Çoğu kayak ayakkabısı "mondo" numalara sahiptir. Mondo, santimetre cinsinden iç ayakkabının içinin uzunluğudur.
Mondo'nun Avrupa Numaralara Dönüşüm Tablosu
Mondo 21,4 22,4 22,9 23,8 24,9 25,7 26,6 27,6 28,3 29,3 30,1
Avrupa 34 35,3 36,75 38 39,25 40,5 42 43,25 44,6 46 47,25
Kayak Bağlaması (Alp Disiplini) Nasıl Seçilir?
İşlevi
Kayak bağlamalarının temel işlevi; 1. Kayaklarınızın ayağınızda güvenli bir biçimde kalmasını sağlamak, 2. Düşme anında kayakları serbest bırakarak sakatlanmanızı önlemeye yardımcı olmaktır. Bunun yanında bağlamalar titreşimleri ve şokları bastırarak yorgunluğu azaltır ve düşme sonrası kayakların uzaklaşmasını önler.
Parça ve aksesuarları
Bağlamalar ayakkabının burnunu tutan ön bağlama ve topuğunu tutan arka bağlama olmak üzere iki ana parçadan oluşur. Düşme anında oluşan kuvvetlerin uygulandığı yere ve büyüklüğe göre ön bağlama yanlara doğru, arka bağlama ise yukarı doğru ayakkabıyı serbest bırakacak şekilde tasarlanmıştır. Kayak frenleri ayakkabıların altında bağlamalara iliştirilmiş çatallardır. Ayakkabılar bağlamaların içindeyken çatallar kayakların kenarlarına teğet kenarlara çekilir. Düşme durumunda olduğu gibi bağlama serbest bıraktığında çatallar açılır ve karı tutar. Böylece kayakların uzaklaşmasını önler. Kayak frenleri daha kolay taşımak için kayak tabanlarını birbirlerine de kilitler. Anti-sürtünme parçaları (veya AFD'ler), ayakkabının burununun hizasında kayak üzerine monte edilmiş metal veya Teflon® desteklerdir. AFD ön bağlamalar attığında ayakkabıların kolayca dışarı kaymasına imkan verir. Yükselticiler ayakkabı altında kayağı sertleştirerek ve kaldıraç görevi görerek daha iyi kenar açısı ve tepkisi sağlayan ve performans artıran bağlama aksesuarıdır. Ayakkabıyı kar seviyesinden yükselttikleri için dizlerin kara çok yaklaştığı keskin dönüşlerde ayakkabıların yanlarının kara dokunmasını güçleştirerek potansiyel düşmeleri önlerler. Bazı bağlamaların orijinal parçasıdır, ayrıca satıldığı da görülür.
Size Uygun Bağlama
Size uygun bağlamayı belirleyen en önemli faktörler kayak düzeyiniz ve ağırlığınızdır. Kayak düzeyinizi aşağıdaki sınıflara göre belirleyebilirsiniz: Yeni Başlayan (Tip I): Yeni başlayanlar, düşük eğimli pistlerde yavaş kaymayı tercih edenler. Orta Düzey (Tip II): Temel kayak yeteneklerine sahip, ileri düzey (siyah) pistler dışında bir çok arazi ve kar koşullarında oldukça kontrollü olan ve tam kontrollü olma yolunda gelişmekte kayakçılar. İleri düzey (Tip III): Buzlu, dik, bol kar, parçalı ve benzeri her tür koşulda, ileri düzey (siyah) pistlerde, ve yüksek hızlarda kontrollü kayabilen kayakçılar ve yarışçılar. Bağlamaların ayakkabıyı serbest bırakmaları için gerekli olan kuvvetle doğru orantılı olarak "DIN" ayar aralıkları bulunur. DIN ayarı ne kadar büyük ayarlanmışsa bağlama ayakkabıyı o kadar güç serbest bırakacaktır. Kayak düzeyi ilerledikçe ayarlanması gereken DIN değeri de büyür. Bağlamalar çeşidine göre değişik DIN ayarı aralıklarına sahiptir (örneğin 1 ile 9 arası, 4 ile 24 arası gibi). Genellikle yüksek aralıklara sahip bağlamalar daha pahalıdır ve daha fazla ek özelliklere sahiptir. DIN ayarlarını vücut ağırlığı da etkiler. Ağır bir kayakçı düşme sırasında bağlamalarına daha fazla kuvvet uygular ve daha yüksek DIN ayarına ihtiyacı vardır, hafif bir kayakçı için ise düşük DIN ayarı gereklidir. Genel olarak DIN ayarları aşağıdaki gibidir: Yeni başlayanlar - 3 ile 6 arası Orta düzey - 5 ile 9 arası İleri düzey - 6 ile 12 arası (yarışçılar 24'e kadar) DIN ayarının dikkatli yapılması gerekir. Ayar, olması gerekenden düşük ayarlanırsa kayma sırasındaki sıradan bir titreşim bağlamanızın kayağınızı serbest bırakmasına neden olabilir. Ayar, olması gerekenden yüksekse düşme sırasında ayakkabınız kayağınızdan ayrılmayarak sakatlanmanıza neden olabilir.
Kayak Batonu (Alp Disiplini) Nasıl Seçilir?
İşlevi
Batonlar dönüşlerde denge için ve tırmanışlarda destek için kullanılır.
Parçaları
Gövde: Genellikle aliminyumdan imal edilmiştir. Daha hafif, dayanıklı ve pahalı materyellerden imal edilen çeşitler de bulunur. Gövdenin düştüğünüzde kırılmaması veya şekil değiştirmemesi için sert ve biraz esnek olması, kollarınızın yorulmaması için de hafif olması tercih edilir. Yeni başlayanlar için boyu uygun herhangi bir baton yeterlidir. Daha tecrübeli kayakçılar değişik ağırlık/dayanıklılık oranı daha iyi batonları deneyebilirler.
Kayış: Değişik kayış çeşitleri denenmiş olsa da günümüzde halen en yaygın ve tercih edilen kayışlar geleneksel bileğe geçirlilen naylon kayışlardır. Kayış, batonun düşme veya elinizden kayma durumunda sizden uzaklaşmasını önler.
Sepet: Batonun alt bölümünde bulunan ve gövdenin kar içerisine belirli bir ölçüden fazla gömülmesini engellemek görevini gören parçadır. Derin kar koşullarında daha büyük sepet, ezilmiş pistlerde ise daha küçük sepet tercih edilir. Bazı batonların değişebilir sepetleri bulunur veya ek sepetler ayrıca satın alınabilir.
Baton Boyu
Baton boyunu belirlemek için kayak ayakkabılarınızla ayakta durun ve batonunuzu ters çevirip baş parmağınızın üstü sepete değecek şekilde sepetin hemen altından tutun. Bu pozisyonda dirseğiniz 90 derecelik açı yapmalıdır. Açı daha küçükse daha kısa bir baton alın, açı daha büyükse daha uzun bir baton alın.
Alp disiplini kayak batonlarının boyu sabittir. Bunun yanında iç içe geçme yoluyla boyu uzayan/kısalan bazı tur kayağı batonları da bulunur. Tur kayakçıları bu batonların boyunu tırmanışlar için uzatırken kayışlar için kısaltır.
